De interesse in de hertogen van Bourgondië heeft Maarten niet van een vreemde. Deze fascinatie gaat op zijn minst twee generaties terug. Zo bezocht zijn opa Hendricus Theodorus (Harry) van Bourgondiën in 1951 de tentoonstelling ‘Bourgondische Pracht van Philips de Stoute tot Philips de Schone’.[1] Helaas hebben zij daar nooit samen over kunnen praten, aangezien Harry drie jaar voor de geboorte van Maarten overleed.

Deze beknopte levensbeschrijving is een eerste, bescheiden, stap om een beter beeld te krijgen van zijn grootvader. Maarten houdt zich aanbevolen voor meer informatie, foto’s en/of documenten met betrekking tot het leven van Harry. Wie daarover beschikt, kan contact met hem opnemen.

Al jong halfwees

Harry van Bourgondiën werd op 5 juni 1904 geboren in Oegstgeest als zoon van Hendricus van Bourgondiën en Catharina Juffermans. Hij was al jong een halfwees, want zijn vader overleed op 20 februari 1908. Dat betekent dat Harry grotendeels door zijn moeder is opgevoed. Tot zijn zeventiende woonde hij bij haar in Oegstgeest. Daarna verhuisde hij voor enkele jaren naar Waspik.

Opgeleid door zijn zwager

De verhuizing naar Waspik hield verband met de opleiding van Harry van Bourgondiën. Hij ging in de leer bij zijn zwager Johannes Everardus Antonius Stokman, die smid was. Dat betekent dat Harry voor een heel andere carrière koos dan zijn vader en grootvader. Die waren namelijk werkzaam in de land- en tuinbouw.

Johannes Everardus Antonius Stokman zag op 21 februari 1895 het levenslicht in Haarlem.[2] Hij oefende reeds op 28 april 1914 het beroep van hoefsmid uit.[3] Zijn verhuizing naar Waspik (op 9 maart 1921) hield daar vermoedelijk ook verband mee.[4] Ondanks dit nieuwe bestaan in Noord-Brabant, haalde Johannes Everardus Antonius Stokman zijn bruid uit Zuid-Holland. Hij trouwde op 28 april 1921 in Oegstgeest met Cornelia Anna van Bourgondiën, de oudste zus van Harry.[5] Zij trok een kleine week later in bij haar kersverse echtgenoot en nam meteen ook haar broer Harry mee.[6]

In huis bij zijn stiefvader

Harry van Bourgondiën bekwaamde zich in Waspik enkele jaren in het smidsvak. Op 13 oktober 1925 verhuisde hij naar Katwijk aan Zee.[7] Daar verbleef Harry waarschijnlijk bij zijn stiefvader Cornelis van den Berg. Die was op 18 juli 1923 getrouwd met Catharina Juffermans en woonde op het adres Mr. C. Fockstraat 29.[8]

Een eigen smidsbedrijf

Vanuit Katwijk aan Zee ging Harry van Bourgondiën op zoek naar een geschikte plek om zijn eigen smidsbedrijf te starten. Die zoektocht leidde hem in 1927 naar de Kerkstraat 36 in Noordwijk-Binnen. Daar woonde en werkte hij ongeveer 40 jaar.

Getrouwd met een Katwijkse bakkersdochter

Op 27 juni 1928 trouwde Harry van Bourgondiën met de uit Katwijk afkomstige Maria Joanna Mechtildis (Marie) Alkemade. Zij was de jongste dochter van Petrus Johannes Alkemade en Johanna Maria de Bruijn. Haar vader verdiende zijn brood als bakker in Katwijk aan de Rijn.[9] Marie zal van huis uit dus enige ervaring hebben meegekregen met betrekking tot het runnen van een eigen bedrijf.

Een groot gezin

Dankzij haar achtergrond kon Marie Alkemade haar echtgenoot op zakelijk vlak ondersteunen. Of zij daar altijd aan toekwam, is nog maar de vraag. Harry en Marie hadden namelijk een groot gezin. De zorg voor de kinderen en het huishouden zullen dus ook veel tijd hebben gevergd. Zoveel zelfs, dat op 6 juni 1936 een advertentie werd geplaatst in de Leidsche Courant:

‘Gevraagd, een net meisje, goed met kinderen kunnende omgaan, voor dag of dag en nacht met huiselijk verkeer bij H. v. Bourgondiën, Kerkstraat 36, te Noordwijk-Binnen.’[10]

Harry en Marie kregen in totaal veertien kinderen, die niet allemaal volwassen werden. Onder hen bevonden zich namelijk ook drie levenloos geboren kinderen (waaronder een tweeling). Dat zullen voor de ouders verdrietige gebeurtenissen zijn geweest.

De voordelen van een groot gezin bleken later, na een andere verdrietige gebeurtenis. Toen Marie in 1954 op slechts 50-jarige leeftijd overleed, konden de oudste kinderen een deel van de opvoedkundige taken op zich nemen.

Maatschappelijk betrokken

Naast zijn werk als smid was Harry van Bourgondiën maatschappelijk actief op tal van terreinen. Hij zette zich bijvoorbeeld in voor de Noordwijkse afdeling van de R.K. Middenstandsvereniging ‘De Hanze’,[11] het plaatselijke crisiscomité,[12] de Oranjevereniging “Noordwijk Binnen”[13] en de Noordwijkse sportcommissie.[14] Daarnaast nam Harry zitting in feestcommissies,[15] was hij korte tijd politiek actief[16] en deed hij veel voor de R.K. parochie St. Jeroen.[17] Als erkenning voor de laatstgenoemde werkzaamheden ontving hij het gouden Parochiekruis van St. Jeroen.

Al die maatschappelijke activiteiten hadden ook een keerzijde. Toen Harry thuis op 5 december weer eens Sinterklaas speelde, en aan zijn vrouw vroeg wat zij zou willen krijgen, antwoordde Marie dat ze graag zou zien dat haar man wat vaker thuis was.

Vertrek uit de Kerkstraat

Halverwege de jaren zestig was Harry van Bourgondiën wegens ziekte gedwongen om een punt te zetten achter zijn smidswerkzaamheden. Omdat er geen opvolger was, besloot hij zijn bedrijf op te heffen. Harry verkocht het pand in de Kerkstraat aan de gemeente Noordwijk en verhuisde in september 1968 naar de Narcisstraat 7.[18] Daar heeft hij tot aan zijn overlijden in 1972 nog enkele jaren gewoond.

Noten
[1] Deze tentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam liep van 28 juli tot 1 oktober 1951. Toen men ontdekte dat Harry ‘Van Bourgondiën’ heette, maakten ze speciaal voor hem enkele vitrines open en mocht hij de tentoongestelde objecten vasthouden. Na afloop heeft hij diverse tentoonstellingscatalogi meegenomen.
[2] Noord-Hollands Archief (NHA), toegang 358.6, inv.nr. 11895, aktenr. 303.
[3] Hij werd toen vrijgesteld van militaire dienst wegens broederdienst, zie: NHA, toegang 23, Militieregisters Haarlemmerliede en Spaarnwoude, inv.nr. 336, nr. 34.
[4] Streekarchief Langstraat Heusden Altena (SLHA), toegang 1032, Gezinskaarten, inv.nr. 161, blad 1429.
[5] Erfgoed Leiden en Omstreken (ELO), toegang 0351, inv.nr. 916, aktenr. 9.
[6] SLHA, toegang 1032, inv.nr. 161, blad 1429. Tussen 6 juli 1922 en 19 juni 1923 woonde ook Catharina Juffermans, de moeder van Cornelia Anna en Hendricus Theodorus, ten huize van Johannes Everardus Antonius Stokman in Waspik.
[7] SLHA, toegang 1032, inv.nr. 161, blad 1429.
[8] CBG|Centrum voor familiegeschiedenis, persoonskaart van Cornelis van den Berg.
[9] ELO, toegang 0401, inv.nr. 1336, blad 8.
[10] ELO, Historische Kranten, Leidsche Courant, 06-06-1636, p. 12. Ongeveer een jaar eerder was er ook al een vergelijkbare advertentie geplaatst, zie: Leidsche Courant, 29-05-1935, p. 8.
[11] ELO, Historische Kranten, Leidsche Courant, 11-12-1931, p. 6, Leidsche Courant, 16-02-1933, p. 2, Leidsche Courant, 10-02-1935, p. 2, Leidsche Courant, 26-02-1937, p. 14, en Leidsche Courant, 17-03-1939, p. 13.
[12] ELO, Historische Kranten, Leidsch Dagblad, 20-04-1932, p. 6. Als lid van een sub-comité was Harry verantwoordelijk voor de inzameling van kledingstukken, schoenen en beddengoed. Dat werd vervolgens uitgedeeld aan gezinnen die daar door de aanhoudende crisistoestand het meeste behoefte aan hadden.
[13] ELO, Historische Kranten, Leidsch Dagblad, 15-08-1932, p. 8, en De Burcht, 17-12-1945, p. 3.
[14] ELO, Historische Kranten, Leidse Courant, 08-07-1957, p. 6.
[15] Zie bijvoorbeeld: ELO, Historische Kranten, Leidsch Dagblad, 03-05-1962, p. 3, en Leidse Courant, 23-08-1963, p. 5.
[16] ELO, Historische Kranten, Leidsche Courant, 21-09-1938, p. 9, en Leidse Courant, 09-06-1950, p. 3. In 1953 stelde Harry zich namens de katholieke middenstanders kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen in Noordwijk, zie: Leidse Courant, 14-04-1953, p. 2.
[17] ELO, Historische Kranten, Leidse Courant, 18-06-1962, p. 3, Leidse Courant, 23-08-1963, p. 5, Delpher, Kranten, Nieuwe Haarlemsche Courant, 15-01-1965, p. 2, ELO, Historische Kranten, Leidse Courant, 16-08-1965, p. 4, en Leidse Courant, 03-07-1967, p. 4.
[18] CBG|Centrum voor familiegeschiedenis, persoonskaart Hendricus Theodorus van Bourgondiën.